Monte Cassino. Symbol polskiego poświęcenia

Bitwa o Monte Cassino to seria kilku starć, które trwały od 17 stycznia do 19 maja 1944 roku. Zdobycie wzgórza klasztornego okupione zostało wielkim poświeceniem i krwią licznych żołnierzy. Wokół tego włoskiego wzgórza, o które toczono tak zacięte walki, urósł swoisty mit. Przyczynił się do niego, choć niezamierzenie, Feliks Konarski tworząc utwór „Czerwone maki na Monte Cassino”, który został swego rodzaju polską pieśnią narodową. Duże zasługi w tworzeniu „mitu” miał także Melchior Wańkowicz dzięki swojej monumentalnej pracy „Bitwa o Monte Cassino”, którą komuniści cenzurowali i utrudniali jej rozpowszechnianie. W czasie walk o Monte Cassino zginęło 924 Polaków, a 3 tysiące zostało rannych. Podobne straty ponieśli też pozostałe wojska alianckie. Sukces był jednak znaczący. Droga na Rzym była otwarta, choć Niemcy nie zostali jeszcze zupełnie rozbici – zdołali bowiem wycofać się na północ. W 1945 roku na Monte Cassino otwarto polski cmentarz wojenny, na którym spoczęło 1072 polskich żołnierzy. W 1970 roku pochowany tam został również generał Władysław Anders. Na miejscu ich wiecznego spoczynku wyryto napis: „Przechodniu powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie”. Zwycięstwo pod Monte Cassino miało zademonstrować aliantom siłę i zdolności polskich żołnierzy.